Manisch depressief

Mijn vader was manisch depressief, ook wel een bipolaire stoornis genoemd. Rond zijn achttiende kreeg hij last van deze aandoening, en ook zijn moeder en broer waren hiermee belast.

Het leven van mijn vader was ronduit zwaar. Er waren nogal wat nare gebeurtenissen, die niet bevorderlijk waren voor zijn gestel. Door deze omstandigheden was hij niet in staat zijn werk te doen, en hij moest alles uit handen geven door de ziekte. Toen zijn vrouw en zoon kwamen te overlijden in 1971, was er eigenlijk voor hem geen bestaanszin meer. Bestaat dat woord, bestaanszin? Ja, blijkbaar wel, want Word geeft er geen rood streepje onder. Ik vind het wel een mooi woord, eigenlijk. In ieder geval, mijn vader moest verder, met mijn andere broer en mij. Wij hadden wel bestaanszin: wisten wij veel, we waren respectievelijk zes en vijf jaar oud.

Anderhalf jaar later hertrouwde mijn vader, en dit betekende eigenlijk voor ons de redding in ons bestaansrecht. Toch was mijn vader toen al meer dood dan levend. De depressie hield huis en iedereen werd er mee geconfronteerd.

Veel gedoe met de huisarts, veel geknutsel met medicijnen. Gedoe met het UWV (ja, toen ook al), en natuurlijk tussendoor manisch depressief. In de zomer tweehonderd procent functioneren, met alle gevolgen van dien: rare aankopen doen, zoals meerdere racefietsen, auto’s aanschaffen, en dat alles om zich beter te voelen. Dit was als hij middenin een manie zat. Alle realiteitszin voorbij. Zijn nieuwe vrouw – mijn nieuwe moeder – kon direct naar de fietsenmaker om de aankoop te annuleren. Dat werd haar niet in dank afgenomen, en het zorgde voor nog meer spanningen.

Het ziek-zijn van hem was een thema in het gezin. Het drukte altijd een stempel. In de winter lag mijn vader op bed, op zolder: hij had dan driedubbele kleding aan, en lag onder meerdere, dikke dekens, met een muts op en sokken aan. Hij was eigenlijk ernstig ziek. Hij heeft gedurende zijn leven – wat duurde tot zijn vijfenveertigste – meerdere pogingen gedaan om uit het leven te stappen.

Hij was niet te redden: hij was een klassiek en ernstig ‘geval’. Door gerotzooi met de medicatie stortte mijn vader in, tijdens de zomer van 1985, en liet de boel de boel. Hij kroop opnieuw onder de dekens, en ondertussen hield mijn bonusmoeder het gezin draaiende. Dankzij haar had het gezin bestaansrecht en bestaanszin.

Als kind en puber functioneerde ik redelijk. Ik was echter altijd gespannen als ik naar huis fietste vanuit school. Hoe zal het zijn? Hoe is de sfeer? Die sfeer was allesbepalend. Ik ging regelmatig door naar mijn kamer, om zogenaamd huiswerk te maken. Vriendinnen bracht ik niet mee. Ik wist niet goed hoe ik dat in goede banen moest leiden, dus ik koos voor de veilige weg. Als er al sprake was van veilig.

Met mijn vader ging het ondertussen bergafwaarts, nadat de lithium was gestopt. In november werd hij opgenomen op een psychiatrische afdeling van een regulier ziekenhuis. Hier pleegde hij zelfmoord op 4 december 1985.

Ik was boos, zo boos. Het is zo dubbel. Het is zo laf om eruit te stappen, maar tegelijkertijd het moedigste dat ik me kan bedenken. Het overlijden van mijn vader is denk ik het meest traumatische geweest dat me ooit is overkomen. Het verlies van moeder en broer was ook verschrikkelijk, maar ik was toen vijf, en als kind ben je ongelooflijk flexibel in het oppakken van je dagelijkse leven. Buitenspelen, vriendinnetjes, school, alles draaide door. Maar toen mijn vader stierf, stond mijn wereld stil voor lange tijd. Gelukkig ontdekte ik na een jaar of drie opnieuw mijn bestaanszin: deze blog is een ode aan mijn vader, maar vooral aan mijn bonusmoeder. Zij heeft mijn leven bestaanszin gegeven.